✍️ دکترحسن محدثی گیلوایی
وقتی مهندسی سنتی را با مهندسی‌ی مدرن مقایسه می‌کنیم درمی‌یابیم که مهندسی‌ی مدرن چه قدرت عظیمی به بشر جدید برای دست‌کاری‌ی محیط‌های طبیعی و اجتماعی و بنا کردن محیط مصنوع داده است. مهندسی‌ی مدرن انسان را بسیار توانا ساخته است و به همین خاطر انسان جدید بسیار خطرناک‌تر از انسان وحشی‌ی غارنشین است. او در دخل و تصرف در محیط طبیعی و محیط اجتماعی بسیار تواناتر شده است و خطر نیز در همین‌جا نهفته است
به خبر زیر توجه کنید: «در منطقه‌ای که زلزله اتفاق افتاده بیش از ۳۰ سد بزرگ و کوچک وجود داشته که همگی ترک خورده‌اند. سد آتاتورک نیز ترک خورده و دریچه‌های آن را باز کرده‌اند که آسیب بیشتری را متحمل نشود» (مهدی زارع
متأسفانه مدیران سیاسی و منطقه‌ای و شهری در بسیاری از کشورهای منطقه‌ی موسوم به خاورمیانه توسعه را با ساخت و ساز تعریف می‌کنند و بخش هنگفتی از سرمایه‌های کشور را در ساخت و سازهای عظیم نظیر سدسازی هزینه می‌کنند. بنای ساختمان‌های غول پیکر و آسمان‌خراش‌ها و برج‌ها را مظهر توسعه‌یافته‌گی تلقی می‌کنند و در بسیاری موارد آسیب‌های بسیار جدی به سرمایه‌های طبیعی و اجتماعی و تاریخی وارد می‌کنند. آن‌ها عظمت فیزیکی و چشم‌پرکن را با توسعه اشتباه می‌گیرند.
اکنون برخی از کارشناسان احتمال می‌دهند بین سدهای ساخته شده در ترکیه و وقوع زلزله ممکن است نسبتی وجود داشته باشد. آیا باز هم دست‌کاری‌ی بزرگ‌مقیاس طبیعت فاجعه‌آفرین شده است؟ آیا بلندپروازی‌ها و جاه‌طلبی‌های حکومت ترکیه و راه‌اندازی‌ی پروژه‌‌ی عظیم سدسازی که از سوی کارشناسان مختلف «جنگ آب» نام گرفته است، کار دست کشور ترکیه داده است؟
در این مورد دانش ما کافی نیست و آنچه هم‌اکنون توسط کارشناسان امر مطرح شده حدس و گمانی بیش نیست. اما همین قدر می‌دانیم که توسعه‌ی سازه‌محور خطایی راه‌بردی است و اغلب منجر به نابودی‌ی سرمایه‌های اقتصادی، طبیعی، اجتماعی، و تاریخی می‌شود.
این نوع نگرش به توسعه در دوره‌ی موسوم به سازنده‌گی در ایران به اوج خود رسید. اکنون آسیب‌شناسی‌ی این نوع نگرش به توسعه و عمل‌کرد و پی‌آمدهای آن از ضروری‌ترین و مبرم‌ترین اقدامات است. متأسفانه چنین نگرشی به توسعه هم‌چنان در میان مدیران و دولت‌مردان ایرانی به‌شدت رواج دارد و هم‌چنان در حال تخریب بزرگ‌مقیاس کشور است.
این نوع نگرش به توسعه با ورود مهندسی‌ی مدرن در ایران بسیار دامن‌گیر شده است و لطمات بزرگی به محیط‌های طبیعی و اجتماعی‌ی ایران زده است. بسیاری از سرمایه‌های تاریخی‌ی شهرها و مناطق ایران را از بین برده است. نمونه‌‌ی رسواکننده‌ی آن احداث سد گتوند است. هم‌اکنون آب‌گیری‌ی سد چم‌شیر در حال شکل‌دهی‌ی تخریب زیست محیطی‌ی جدیدی است.
